Veertig jaar Waggelerre in 's-Gravenvoeren 1957-1997 - Het ontstaan van de Karnavalvereniging De WAGGELERRE Graove va Voere

Ondergetekende (M. C.) had een gesprek met Jef Huynen (J. H.), medestichter van De Waggelerre, voorzitter gedurende 35 jaar.

Waar in dit artikel sprake is van `Voere of van `Voerenaars' slaat dit op `s-Gravenvoeren.

'Mom lopen'

M. C.: Dit jaar (1997) werd voor de 40ste keer op geordende (?) wijze carnaval gevierd in `Voere'; hoe ging het vóór 1957 ?

J. H.: Van in mijn kinderjaren heb ik hier weten carnaval vieren. Er werd `mom gelopen'. Van in de voormiddag van maandag voor Aswoensdag kwamen de `mommen' op straat. Mannen van kop tot teen `mom' aan, niet alleen een `mom' (masker) voor het gezicht, maar met schoenen, kleding en hoofddeksel zo gekleed dat ze onherkenbaar waren (of dat dachten ze toch). Zo'n man ('enne mom') liep alleen, maar meestal liepen ze met z'n tweeën of drieën, soms met nog meer bijeen. Vrouwen deden daar niet veel aan mee.

Soms hadden de `mommen' een of ander muziekinstrument bij zich, bijvoorbeeld een `monika'. Ze trokken bij de mensen in huis binnen, spraken (onherkenbaar ?) met een hoog stemmetje, snapten jong en al eens minder jong vrouwvolk vast, deden er een dansje mee. Er werd gelachen en plezier gemaakt. De `mommen' kregen een drùpke of een biertje. Sommige `asseranteriken' durfden de bewoners op min of meer goedaardige wijze `sjêmpen'; wat niet altijd in goede aarde viel. Bij een boer gingen ze bijv. de koestal binnen: `Nondedju dao zieste fieng keui, mangnifiek, dao zieste votte' en het waren maar `kragke' of 'Wat kapstuk stunt dao' en het waren mooie beesten. `s Dinsdags voor Aswoensdag kwamen de meeste `mommen' uit. `t Duurde tot een stuk in de nacht van Aswoensdag en `s morgens gingen ze in de kerk `e kruuske' halen. Einde van de 4Oer, begin van de 50er jaren liep ik mee met The Joys Boys, een toneelgroep van `Voere', die tijdens carnaval zich omvormde tot carnavalsgroep, met muziek erbij, verkleed als mommen. Mijn eerste carnavalszitting zag ik in 1938 bij de `Teutevègers' in Mechelen (bij Gulpen). Georganiseerde stoeten en `zittingen' waren er toen al in Zuid-Nederlands-Limburg; in 'Voere" nog niet.

Inhuldiging Kursaal en Carnaval

M. C.: Wanneer ging in `Voere' de eerste carnavalsstoet uit ?

J. H.: Ik zou zeggen dat de eerste stoet

die al op een carnavalsstoet begon te lijken, rondtrok in 1955, toen met Carnaval de Kursaal van de Oude Harmonie Sint-Cecilia in de Boomstraat werd ingehuldigd. Er waren toen veel groepen die een wagen hadden samengesteld die op carnavaleske wijze iets uitbeeldde. Een prins of mannen in carnavalsuniform waren er nog niet. Het was een hondenweer, de sneeuw lag een kwart meter hoog. Ondanks alles amuseerde men zich geweldig. Het was een overdonderend succes.

Verdere evolutie

M. C.: Hoe evolueerde het verder ?

J. H.: De jongeren van de Harmonie - waartoe Ik toen behoorde - wilden zoals in de naburige Hollandse dorpen, ook een carnavalsvereniging, met prins, met zitting, de hele tralala. Maar de ouderen wilden dat niet. Het zou te veel kosten, te veel risico's meebrengen; 'dao opper' in Montzen was er een prins daaraan faiIIiet gegaan. Het 'mom lopen' moest maar blijven zeiden de oudere bestuursleden van de Harmonie. Maar de jongeren trokken elk jaar meer en meer de grens over, naar Eijsden, Noorbeek, noem maar op; daar waren optochten, zittingen en gemaskerde bals. In 1956 werd in 'Voere' carnaval gevierd zoals vroeger.

Carnaval 1957

M. C.: 1957 wordt door De Waggelerre beschouwd als hun stichtingsjaar, Waarom?

J. H.: Samen met andere Voerenaars bleef ik ijveren om een echte carnavalsvereniging en een georganiseerde carnaval in ons dorp te hebben. Eind 1956, het kan ook begin 1957 geweest zijn, kwamen we bijeen in café Nelissen (waar nu een bank is gevestigd, naast VVV De Voerstreek). Behalve ik, waren er Guillaume Born, Hub Brouwers (+), Piet Cremers (+), Jef Ernst (+), René Lhomme (+), Marcel Peerboom (+) en Johnny Reijnaerts (+).

Daar werd toen besloten een carnavalsvereniging op te richten en in 1958 een stoet te organiseren. Voor 1957 was dat te laat, er werd toen nog carnaval gevierd zoals voorheen. Als naam van de nieuwe carnavalsvereniging stelde iemand `De Foenissen' voor, maar dat werd niet aanvaard. Het was toen de tijd van de `Piejkvotte' en de `Roemele'; sommigen bekenden geen kleur, ze weifelden; het zijn 'waggelerre' zei Jef Kerff (+). En vermits in dat woord ook wat van 'pimpelen' zit, werd het 'De Waggelerre'. Er zijn mannen in de groep bijgekomen, er vielen er ook af. Jean Daniëls, Arnold Lemmelijn en Mathieu Spits (+) zijn bijgekomen en althans de eerste jaren gebleven. Er werd ook gezorgd voor wat we eerst 'pages' en daarna dansmariekes noemden: Marie-Rose Tychon, Corry Houtermans en Liliane Broers. De uniformen voor de mannen werden geleverd door een firma van Gent. Ik maakte de uniformen voor de dansmariekes. Dat gebeurde in 1957.

Verkiezing eerste prins

M. C.: Hoe werd de eerste prins gekozen ?

J. H.: Het geschiedde bij Johnny 'Coiffeur' (Reijnaerts) 'i gen Tienef', begin 1958. Daar vergaderde de raad van elf, die toen bestond uit: Guillaume Born, Hub Brouwers (+), Piet Cremers (+), Jean Daniëls, Jef Ernst(+), Arnold Lemmelijn, Theofiel Lemmelijn, René Lhomme (+), Marcel Peerboom (+), Johnny Reijnaerts (+), Mathieu Spits (+) en Leon Willems.

Men stelde voor dat ik prins zou zijn, maar dat ging niet door, want ik werd voorzitter (in het begin noemden ze me 'opper'). Uiteindelijk werd die avond Hub Brouwers als onze eerste prins, Prins Hub I, gekozen. We hebben er vanaf het begin voor gezorgd dat de persoonlijke kosten die de prins zelf draagt, binnen redelijke perken blijven..

De eerste jaren was ik niet alleen voorzitter, maar ik vervulde ook de functies van secretaris en penningmeester.

Carnaval 1958

M. C.: Welke feestelijkheden hadden plaats in 1958?

J. H.: Er was toen nog geen zitting, geen prinsenproclamatie, wel onze eerste officiële stoet; mét de raad van elf en Prins Hub I in vol ornaat op een prinsenwagen. Hij was toen gekleed als middeleeuwse edelman. Ook waren er onze eerste dansmariekes. En natuurlijk waren er de feesten in de Kursaal, die telkens overvol volliep. Wij hadden van in den beginne gekozen voor de stoet op dinsdag, omdat op zondag en maandag al jaren een stoet uitging, resp. te Maastricht en 'Te Bannet' (Banholt), waar veel mensen van 'Voere' gingen naar kijken. Tegen onze stoet op dinsdag hebben we nogal protest gehad, maar we hebben volgehouden. In 1958 was het verschrikkelijk slecht weer toen onze stoet uitging: wind en sneeuw: nochtans veel Voerenaars langs de weg. De omgang was te lang uitgestippeld. Ook waren er veel stilstanden omdat een dansgroep de `lanciers' herhaaldelijk (stil staand) danste.

Er waren veel wagens, allemaal gemaakt door Voerenaars; sommige verenigingen hadden er zelfs twee gemaakt. Er was enorme ambiance, de mensen waren "knatsjgek!"

Eerste zitting. Verdere evolutie

M.C. Hoe evolueerde het verder?

J H.: We waren voor goed vertrokken. We moesten nog een zitting hebben; die staken we in elkaar de eerste keer tijdens carnaval 1959. Prins René I (Lhomme) kwam toen uit een ei gesprongen op de scène in de Kursaal. Hij was door de raad van elf gekozen. Pas in 1960 werd onze prins voor het eerst gekozen door de mensen van 'Voere'. Guillaume Born was op het idee gekomen, laten we het volk, de Voerenaars voor een kandidaat-prins stemmen mits een bijdrage van 5 fr. per stem. Zo geschiedde en het was . . . Guillaume die als derde prins werd gekozen onder drie kandidaten. Tot op heden werden alle volgende prinsen gekozen door de Voerenaars, nog altijd tegen 5 fr. per stem. Het was een succesvolle zitting in 1959. Er was toen al een optreden van niet-Voerenaars; ik meen dat ze van Ge-leen kwamen. Ook de dansmariekes van 'Voere' en van Simpelveld traden op. Ik had onze dansmariekes een dansje aangeleerd; ik ging toen naar de IJsrevue en naar Snip en Snap in Maastricht en had mijn ogen goed de kost gegeven. Ik stond toen ook de eerste keer in de 'buut', als 'Trinet van de Gazet'. "

'Graove va Voere'

M. C.: "Jullie zijn de 'Graove va Voere' ?"

J. H.: De huidige volledige naam van de vereniging is Karnavalvereniging De Waggelerre Graove va Voere V. Z. W. Die graven zijn er bij gekomen op suggestie van Rob Brouwers, toen we in 1974 een V. Z. W. werden. "

Jef Huynen (°1920) Voorzitter De Waggelerre 1957-1992. Eregraof.

Eerste Prins Carnaval 's-Gravenvoeren, Hub I (Brouwers). Naast hem Laurent Severijns als Prins Carnaval Gemmenich. Voor hem Jean Daniëls en page Liliane Broers.

Ik heb natuurlijk de carnaval niet opgericht in Voeren, neen, vastenavond vieren dat heeft altijd bestaan in ons dorp. Als we alle vertellingen moeten geloven, dan kunnen we op eeuwen rekenen wat vastenavond betreft. De geordende carnaval dat heb ik wel tot stand gebracht, en met weinig moeite, want de Voerenaars hadden daar wel plezier aan.

(Jef Huynen in de brochure Jubileumfeest 3x11; 18 februari 1990)

---

Nog carnavalisten in Voeren

Het carnaval vieren zit de autochtonen van de dorpen langs Voer, Berwijn en Gulp in het bloed. Het voorbeeld van `Voere', waar in 1957 een carnavalsvereniging werd gesticht, werkte allicht aanstekelijk. In 1963, 1975 en 1985 werden resp. de carnavalsverenigingen De Djimmers (Moelingen), De Boemelaire Sint-Martens-Voeren) en de Böschuule (Teuven) opgericht.

---

Waggelle, waggelle, waggelle

Dat deed ne miensj zoe goo-ed

Mer waggelt oe mer géet en stéet

En 't zit oos in 't bloo-ed

(Refrein v.h. 1e carnavalslied van De Wagellerre 1958)

Voere alaaf, Mennekesput en Kattegraaf

Voere alaaf, 0akergats en de Stadshaag

Voere alaaf, Sjietekamer en 't Wit Pjaard

Oeze heemet dat es Voere, joa Voere alaaf

(Refrein v.h. carnavalslied van De Waggellerre 1959)

Zing daans en waggel met de daansmariekes va Voere

Zing daans en waggel met

Ze zunt met de bee in gen log geboere

Ze daanse tog zoe sjoen

Ze jare nog ens kampioen

(Refrein v.h. liedje v.d. Dansmariekes va Voere)

Alle liedjes : tekst en muziek Jef Huynen